تحلیل محتوای کتاب‏ های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه‏ های تغییر در باور، رفتار و نگرش ‏های نقطه شروع توسعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه تبریز

چکیده

توسعه‏ی جوامع تنها در گرو رشد اقتصادی یا برنامه‏هایی که معطوف به آن هستند نمی‏باشد، بلکه جهت رسیدن به توسعه، تغییر در باور، رفتار و نگرش‏ها در اولویت اول قرار دارند. از آنجا که کتاب‏های درسی ابزاری مناسب برای ارائه‏ ی تغییر در باور، رفتار و نگرشها هستند مطالعه حاضر می‏کوشد تا به تحلیل محتوای کتاب‏های درسی مطالعات اجتماعی دوره‏ی ابتدایی سال تحصیلی 1395-1394 بر اساس مؤلفه‏های مذکور بپردازد. داده‏های تحقیق نشان داد که کتاب‏های مورد بررسی از میان مؤلفه‏های تحول در باور، رفتار و نگرش‏ها بیشترین توجه به «در جمع زیستن یا جامعه‏پذیری»، «علم باوری»، «انضباط اجتماعی» و «تعلق خاطر به کشور» داشته است. در حالی که مؤلفه‏های «ایمان به کار و وجدان کاری»، «اعتماد اجتماعی»، «وقت‏شناسی» و «رعایت حقوق دیگران» کمتر از حد انتظار مورد توجه واقع شده‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Social Studies Textbooks of Primary School Regarding Indices of Changes in Believes, Behaviors and Attitudes which are Starting Point of Development

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Beheshti 1
  • Karim Mahmoodi 2
  • Fatemeh Hosseinpoor 2
1 Professor of Economics, Tabriz University,
2 Tabriz University
چکیده [English]

Economic growth or programs oriented toward it cannot guarantee development of societies alone. To reach development, changes in believes, behaviors and attitudes are prior to such programs. Since school textbooks are suitable tools for offering changes in believes, behaviors and attitudes, this study is to content analyze social studies textbooks of primary school during the educational year of 2015-2016 regarding such kind of indices. The research data suggested that among indices of changes in believes, behaviors and attitudes studied textbooks paid more attention to “collectivism or socialization”, “scientism”, “social discipline”, and “attachment to the country”. While other indices i.e. “work ethics and loyalty”, “social trust”, “punctuality”, and “respecting the right of others” attracted attention less than expected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Changes in Believes
  • Behaviors and Attitudes
  • Social Studies Textbooks
  • Content Analysis
ابراهیمی مقدمیان، محمود (1387)."بررسی میزان گرایش به انظباط اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه‏ی موردی: دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز کبودر آهنگ در سال تحصیلی 87-86"، مطالعات امنیت اجتماعی شماره‏ی 14.##
ازکیا، مصطفی (1384). جامعه­شناسی توسعه، تهران: نشر کلمه. ##
اعظم آزاده، منصوره و توکل، عاصفه (1386). "فردگرایی، جمع­گرایی و دینداری"، مطالعات فرهنگی و ارتباطات. دوره‏ی 3، شماره‏ی 9. ##
بابایی­فرد، اسداله (1389). "توسعه‏ی فرهنگی و توسعه‏ی اجتماعی"، رفاه اجتماعی، دوره‏ی 10، شماره‏ی 37. ##
باقری بنجار، عبدالرضا؛ سمیعی، ابوذر؛ رستگارخالد، امیر؛ رهنما، علی­اکبر و عرفانی حسین‏پور، رضوانه (1392). "نقش کتاب­های درسی در نوسازی انسان (تحلیل محتوای کتاب­های درسی مقاطع ابتدایی و راهنمایی سال تحصیلی 1389-1388) بر اساس نظریه‏ی نوسازی روانی"، فصلنامه‏ی تعلیم و تربیت، سال بیست و نهم. شماره‏ی 4، شماره‏ی مسلسل 116. ##
بیکر، ترز. ال. (1392). نحوه‏ی انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه‏ی هوشنگ نایبی، نشر نی.
پاتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنت­های مدنی، ترجمه‏ی محمدتقی دلفروز، تهران دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور. ##
پناهی، محمدحسین و ابراهیم­پور، علیرضا (1387). "بررسی وجدان کاری و عوامل درون سازمانی مؤثر بر آن (مورد مطالعه: شرکت­های گروه صنایع فلزی صنایع و معادن بنیاد مستضعفان و جانبازان)"، پژوهش­های مدیریت راهبردی، شماره‏ی 39. ##
پیترز، یان ندروین (1394). نظریه‏ی توسعه: فرهنگ، اقتصاد جامعه، ترجمه­ی انور محمدی، نشر گل آذین. ##
توفیق، فیروز (1385). برنامه­ریزی در ایران و چشم­انداز آن، تهران: مؤسسه‏ی عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی. ##
جوادی­یگانه، محمدرضا و هاشمی، سید ضیاء (1384). "بررسی تأثیر دینداری‌ بر رفتارهای‌ جمع‌گرایانه‌ از منظر انتخاب عقلانی"، فصلنامه‏ی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره‏ی 2 و 3. ##
حبیب­زاده، شیدرخ سادات؛ ایروانی، هوشنگ و کلانتری، خلیل (1392). "تحلیل عاملی عوامل پیش­برنده و بازدارنده‏ی توسعه‏ی اجتماعی (مطالعه­ی موردی: شهرستان کرج؛ 1389)"، مجله‏ی پژوهش­های روستایی، شماره­ی 2. ##
حسینی، سید رسول؛ بهروان، حسین و سروش، سیما (1390). "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتماد اجتماعی زنان روستایی؛ (مطالعه‏ی موردی: سه روستا از سه استان"، مجله‏ی علوم اجتماعی دانشکده‏ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره‏ی 2. ##
خاندوزی، سید احسان (1389). "ارزیابی شیوه‏ی برنامه­نویسی توسعه در ایران"، فصلنامه‏ی برنامه و بودجه، شماره‏ی 110. ##
رایف، دانیل؛ لیسی، استفن و فیکو، فردریک جی (1391). تحلیل پیام­های رسانه­ای، ترجمه‏ی مهدخت بروجردی علوی، تهران: نشر سروش. ##
زاهدی، محمدجواد (1392). توسعه و نابرابری، انتشارات مازیار. ##
ژیرار، آگوستین (1372). توسعه‏ی فرهنگی تجارب و خط مشی­ها، ترجمه­ی عبدالحمید زرین­قلم، پروانه سپرده و علی هاشمی گیلانی، تهران: مرکز پژوهش­های بنیادی. ##
ساروخانی، باقر و طالبیان، سیدامیر (1381). "وجدان کاری و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (تحقیقی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران)"، مجله­ی جامعه­شاسی ایران، دوره­ی چهارم، شماره‏ی 4. ##
شارع­پور، محمود؛ رازقی، نادر و غلام­زاده، خلیل (1389). "بررسی رابطه‏ی انواع اعتماد با اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران"، مطالعات اجتماعی ایران، شماره‏ی 11. ##
شکیبا، عباس؛ بهرامی، فاطمه و کاوه فارسانی، ذبیح­الله (1390). "دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی"، سال دوازهم، شماره‏ی 3، پیاپی 45. ##
شیرزادی، رضا (1393). نوسازی، توسعه، جهانی­شدن (مفاهیم، مکاتب، نظریه­ها)، تهران: نشر آگه. ##
صالح­نیا، نرگس؛ دهنوی، جلال و حق­نژاد، امین (1389). "نقش فرهنگ در توسعه"، ماهنامه­ی مهندسی فرهنگی، شماره­ی 43 و 44. ##
عضدانلو، حمید (1385). "موانع توسعه‏ی عقلی و آثار آن بر توسعه‏ی اقتصادی و سیاسی"، مجله‏ی اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره‏ی 226-225. ##
علاقه­بند، علی (1380). جامعه­شناسی آموزش و پرورش (مفاهیم و مباحث کلی)، تهران: انتشارات روان. ##
غلام‏زاده، خلیل و شارع­پور، محمود (1389). "رابطه‏ی عضویت در انجمن­های داوطلبانه با میزان اعتماد اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه مازندران"، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، شماره‏ی 38. ##
غنی­نژاد، موسی (1377). تجدد طلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران: نشر مرکز. ##
فاتحی­زاده، مریم؛ نصر اصفهانی، احمدرضا و فتحی، فاطمه (1382). "بررسی کیفی عملکرد دبیرستان در ایجاد و پرورش مهارت­های اجتماعی"، مجله‏ی روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، شماره‏ی 24. ##
فیروزآبادی، سید احمد و ایمانی جاجرمی، حسین (1385). "سرمایه‏ی اجتماعی و توسعه‏ی اقتصادی اجتماعی در کلان­شهر تهران"، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره‏ی 23. ##
قاسمی، یارمحمد (1387). "ارزیابی نحوه­ی مدیریت توسعه در ایران"، نامه‏ی علوم اجتماعی. شماره‏ی 33. ##
لیاقتدار، محمدجواد؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی؛ سمیعی، فاطمه و هاشمی، بی­بی وجیهه (1390). "بررسی میزان تأثیر و نقش عوامل مؤثر بر وجدان کاری"، جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره­ی 1، شماره‏ی پیاپی 41. ##
میرمحمدی، سیدمحمد (1377). "موانع سازمانی و ساختاری حاکمیت وجدان کاری و انضباط اجتماعی"، مجموعه مقالات دومین اجلاس بررسی راه­های حاکمیت وجدان کاری و انضباط اجتماعی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی. ##
نجفی، حسن؛ جعفری هرندی، رضا و وفایی، رضا (1393). "تحلیل جایگاه مؤلفه­های آموزش جهانی در محتوای کتاب­های درسی پایه­ی ششم دوره­ی ابتدایی ایران"، مهندسی فرهنگی، سال هشتم، شماره‏ی 80. ##
نراقی، یوسف (1380). توسعه­ی کشورهای توسعه­نیافته، تهران: شرکت سهامی انتشار. ##
نوابخش، مهرداد؛ رضایی، محمد و رحیمی، ماریا (1393). "بررسی رابطه‏ی میزان اعتماد شهروندان با میزان مشارکت اجتماعی آنان (مطالعه‏ی موردی: شهر ایلام)"، مطالعات جامعه­شناختی شهری، شماره‏ی 10. ##
وبستر، اندرو (1380). درآمدی بر جامعه­شناسی توسعه، ترجمه‏ی امیرحسین اصغری، تهران: انتشارات کوهسار. ##
هادی­ونوز، بهروز (1389). بررسی نظام برنامه­ریزی اقتصادی در ایران (دوره‏ی ماقبل از انقلاب اسلامی)، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. ##
 
DiPietro, W.R. (2014a). “Time Punctuality and Economic Performance”, Journal of Social Science Studies. Vol. 1, No. 2, 136-145. ##
DiPietro. W.R. (2014b). “Time Punctuality and Social Cohesiveness”, International Journal of Business, Humanities and Technology. Vol. 4 No. 1: 33-37. ##
Hezel, Francis, X., S. J. (2009). “The Role of Culture in Economic Development”, Micronesian Counselor, 77, 1-19. Retrieved 15 January 2016 from http://www.micsem.org/ pubs/ counselor/pdf/mc77.pdf. ##
Karlan, D. Mobius, M. Rosenblat, T. Szeidl, A. (2008). “Trust and social collateral”, Quarterly Journal of Economics. 124(3), 1307-1361. ##
Peet, R., Hartwick, E. (2009). "Theories of Development: Contentions, Arguments, Alternatives", The Guilford Press. New York and London. ##
Rapley, J. (2007). "Understanding Development: Theory and Practice in the Third World", Lynne Rienner Publishers. Boulder, Colorado. ##
Sen, A. (2000). "Development as Freedom", Alfred A. Knopf, INC. New York. ##
Tabellini, G. (2010). “Culture and Institutions: Economic Development in the Regions of Europe”, Journal of European Economic Association, 8 (4), 671-677. ##
Thompson, Kenneth. (1995). "Religion, Values and Ideology", in Robert Bocock and Kenneth Thompson (eds.) Social and Cultural Forms of Modernity. Cambridge: Polity Press. ##
UNESCO (2002). "Learning To Be: A Holistic And Integrated Approach To Values Education For Human Development", Unesco Principal and Regional Office for Asia and Pacific. Bangkok. ##
Williamson, Claudia R., & Rachel, L. M. (2011). “Economic freedom, culture, and Growth”, Public Choice, 148(3-4), 313-335. ##