بررسی تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر هویت جنسیتی مادران و دختران: مطالعه‌ای در شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان

3 کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال

چکیده

هدف تحقیق حاضر بررسی تفاوت هویت جنسیتی مادران و دختران و نقش رسانه‌های جمعی در این تفاوت‌ها است. این پژوهش بر پایه­ی نظریه­ی ‌ گیدنز و جنکینز درباره­ی هویت جنسیتی، شیوه‌های هویت‌یابی و تضاد بین سنت و مدرنیته استوار بوده و به روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام شده است. حجم نمونه 384 نفر از شهروندان شهر رشت بوده که بااستفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم نمونه از 5 منطقه شهر رشت انتخاب شده‌اند. نتایج تحقیق نشان داد که مادران میزان هویت جنسیتی بالاتری نسبت به دختران دارند. این تفاوت‌های هویتی بین دو نسل مادران و دختران در ابعاد مختلف میزان و انگیزه استفاده از رسانه­ی ملی، ماهواره و شبکه‌های اجتماعی مجازی نیز مشاهده می‌گردد. هر چند، بین دو نسل بر حسب میزان استفاده از اینترنت تفاوتی از نظر هویت جنسیتی مشاهده نگردید. می‌توان نتیجه گرفت که رسانه‌های جمعی بر هویت جنسیتی مادران تأثیر کمتری نسبت به دختران دارند؛ زیرا که مادران به­عنوان نسل سنتی، هویت شکل یافته‌تری از دختران خود دارند و دختران در معرض دگرگونی‌های هویتی بیشتری در اثر استفاده از رسانه‌ها قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on the effect of media on gender identity differences between Mothers and daughters: A Study in Rasht

نویسندگان [English]

  • Mohammad Amin Kanani 1
  • mehdi hamidifar 2
  • abouzar ghorbani 3
1 Faculty Member, University of Guilan
2
3
چکیده [English]

The aim of this study was to examine the differences in gender identity of the mothers and daughters and the role of mass media on these differences. The theoretical framework was based on Jenkins' and Giddens' perspectives on gender identity and its transformations as a social process. This research conducted using a quantitative survey method with a sample of 384 residents of Rasht and using a proportionate stratified sampling method in 5 regions of the city. The results showed that mothers have higher gender identity than the daughters. The identity differences between the two generations of mothers and daughters are observed in various aspects of the rate and motives of using the national media, satellite and virtual social networks. However, identity differences were not observed between the two generations in terms of Internet use. It can be concluded that the mass media is less effective on gender identity of mothers than daughters. Mothers as elder and traditional generation, have a more formidable identity than their daughters, because girls are more subjected to shifts in identity under the influence of the media.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender Identity
  • Social Media
  • Traditional
  • modernity
  • Generati
احمدی، حبیب؛ هاشمی، سمیه و روحانی، علی (1389). "بررسی رابطه­ی وسایل ارتباطی نوین با هویت جنسیتی جوانان شهر شیراز"، جامعه­شناسی زنان (زن و جامعه)، دوره­ی 1، شماره­ی 4 (مسلسل 4).##
ایمان، محمدتقی و حائری، فاطمه (1391). "بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی مرتبط با هویت جنسیتی دختران جوان (نمونه­ی مورد مطالعه: دبیرستان­های ناحیه­ی دو شهر شیراز"، مطالعات اجتماعی ـ روان­شناختی زنان (مطالعات زنان)، دوره­ی 10، شماره­ی 4 (پیاپی 33). ##
بستان، حسین (1383). "بحران هویت، مسأله­ای در ابعاد جهانی"، نامه‌ی فرهنگ، سال سوم، شماره­ی 1. ##
تامپسون، جان (1389). رسانه­ها و مدرنیته، نظریه­ی اجتماعی رسانه­ها، ترجمه­ی مسعود اوحدی، تهران: نشر سروش، چاپ دوم. ##
توکلی، نیره (1382). "فرهنگ و هویت جنسیتی با نگاهی بر ادبیات ایران"، نامه­ی   انسان­شناسی، دوره­ی اول، شماره­ی سوم. ##
حاتمی، محمدرضا و مذهبی، سارویه (1391). "رسانه و نگرش زنان به هویت جنسیتی خود"، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره­ی 4، شماره­ی 2. ##
جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، ترجمه‌ی تورج یاراحمدی، تهران، نشر و پژوهش شیرازه. ##
رابرتسون، یان (1372). درآمدی بر جامعه، ترجمه‌ی حسین بهروان، مشهد: آستان قدس رضوی. ##
رفعت­جاه، مریم و شکوری، علی (1388). "اینترنت و هویت اجتماعی"، جهانی رسانه، شماره­ی 5. ##
ریتزر، جرج (1386). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
سیدمن، استیون (1392). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی هادی جلیلی، چاپ پنجم، تهران: نشر نی. ##
عالی، شهین‌دخت (1388). انقلاب رسانه‌ای، جهانی‌شدن و مناسبات نسلی؛ کندوکاو در مسائل جوانان و مناسبات نسلی، به اهتمام گروه پژوهشی مطالعات جوانان و مناسبات نسلی، تهران: پژوهشکده­ی علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی. ##
عریضی، فروغ­السادات؛ وحیدا، فریدون و دانش، پروانه (1385). "ماهواره و هویت جنسیتی دختران جوان (مطالعه­ی موردی: دختران دبیرستانی منطقه­ی 5 شهر تهران)"، مجله­ی جامعه­شناسی ایران، دوره­ی 7، شماره­ی 2. ##
فاضلی، نعمت‌الله (1382). سبک زندگی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ##
کوزر، لوئیس (1373). زندگی و اندیشه­ی بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ##
گیدنز، آنتونی (1378). راه سوم و بازسازی سوسیال دموکراسی، ترجمه­ی منوچهر محسنی، تهران: نشر تیرازه. ##
گیدنز، آنتونی (1392). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه­ی ناصر موفقیان، چاپ هشتم، تهران: نشر نی. ##
نوابخش، مهرداد و مختارپور، مهدی (1391). "مدل تبیینی کاربری­های اینترنت و نقش آن در هویت جنسیتی جوانان شهر تهران"، جامعه­شناسی مطالعات جوانان، دوره­ی 3، شماره­ی 7. ##
نیک‌خواه قمصری، نرگس و منصوریان راوندی، فاطمه (1393). "تأملی بر رابطه­ی فضای مجازی و هویت جنسیتی (مطالعه­ی موردی: کاربران اینترنت در شهر کاشان)"، مطالعات رسانه‌ای، دوره­ی 9، شماره­ی 27. ##
یعقوبی، اسفندیار (1388). "مطالعه و بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تغییر نگرش دو نسل (مادران ـ دختران) نسبت به ارزش‌های اجتماعی (مطالعه‌ای در شهر میاندوآب)"، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. ##
 
Butler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, London: Routledge. ##
David G. (2002). “Media, Gender and Identity: An Introduction”, London: Routledge. 278 pp. ISBN 0–415–18960–8. ##
Grewal, M. (2003). “Mass Media and the Reconfiguration of Gender Identities: The Bharatiya Nari in the United States”, Gender Technology and Development, vol. 7 no. 1 53-73. Doi: 10.1177/097185240300700103. ##
Lamont, Michèle (2002). Culture and Identity, in Handbook of Sociological Theory, ed. J. Turner, New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. ##
Perrier, M. (2006). "Girls’ Gendered Identities and the Media: Feminist Dis/Identifications", Conference Proceedings-Thinking Gender-the Next Generation UK Postgraduate Conference in Gender Studies, University of Leeds, UK, e-paper no.12. ##
Perrier, M. (2012). "Letting Go of Kindness: Towards an Ethics of Conflict for Feminist Theory", paper presented at the British Sociological Association and Centre for Interdisciplinary Gender Studies, University of Leeds conference “Forthcoming Feminisms: Gender Activism, Politics and Theories,” October 26. ##
Roy, D. (2014). “Social Media and Gender Identity”, International Journal of Multidisciplinary Research in Social & Manegement Sciencs, ISSN: 2320-8236 Vol. 2, ISSUE: 3. ##
Sihvonen, J. (2015). “Media Consumption and the Identity Projects of the Young”, Journal Citation Reports, vol. 23 no. 2 171-189, Doi: 10.1177/1103308815569391. ##
Turner, Jonathan H. (2010). “Theoretical Principles of Sociology”, Volume 2 Microdynamics, Springer Science+Business Media, LLC 2010, p; 195-204. ##