فراتحلیل عوامل جامعه شناختی مؤثر با توسعه اجتماعی با تأکید بر نقش سکونت‌گاه‌های شهری و روستایی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران

10.22055/qjsd.2022.37544.2457

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر فراتحلیل عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با توسعه اجتماعی است. به منظور انجام این تحقیق، تعداد 18 پژوهش مرتبط که در طی سال‌های 1397-1386 و با هدف بررسی ارتباط میان عوامل اجتماعی و توسعه اجتماعی انجام و در مجلات علمی ـ پژوهشی به چاپ رسیده بودند، انتخاب شدند. پژوهش‌های منتخب به روش پیمایشی و با بکارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. در گام نخست، مفروضات همگنی و خطای انتشار، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها حکایت از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشت. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل‌کنندگی متغیر سکونت‌گاه‌های اجتماعی با بکارگیری نسخه دوم نرم­افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند اندازه اثر یا ضریب تأثیر عوامل اجتماعی بر توسعه اجتماعی معادل 451/0 است که بر حسب نظام تفسیری کوهن، این میزان، تأثیری در حد متوسط رو به بالا ارزیابی می‌شود. همچنین با در نظر گرفتن سکونت‌گاه‌های اجتماعی به‌عنوان متغیر تعدیل‌کننده، این ضریب برای کسانی که سکونت‌گاه‌های اجتماعی آنها شهری است، اندازه اثر در مدل تصادفی 419/0 و کسانی که سکونت‌گاه‌های اجتماعی آنها روستایی است، اندازه اثر تصادفی برابر با 524/0 می‌باشد که هر دو سکونت‌گاه‌های اجتماعی در سطح 001/0 معنادار می‌باشد. بنابراین با توجه به اندازه اثر به دست آمده برای هر یک از مناطق جغرافیایی مورد بحث این گونه می‌توان نتیجه‌گیری کرد که میزان اثرگذاری عوامل اجتماعی در مناطق روستایی به میزان بیشتری تأثیرگذار بوده است. همچنین بطور کلی اندازه اثر در هر دو سکونت‌گاه‌های اجتماعی 446/0 است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis of Sociological Factors Effective to Social Development with Emphasis on the Role of Urban and Rural Origin in Iran

نویسنده [English]

  • mohammad reza Hosseini
Associate Professor, Department of Sociology, Ayatollah Borujerdi University (RA), Borujerd, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to meta-analyze Sociological factors.In order to conduct this research,18 related studies that were conducted during the years 2007-2018 and with the aim of investigating the relationship between social factors and social development and were published in scientific-research journals, were selected. Selected surveys have been conducted by survey method and using survey tools in different statistical communities and based on reliable metrics.In the first step, the assumptions of homogeneity and publication error were examined.Findings indicated heterogeneity of effect size and lack of publication bias in the studied studies.In the second stage, the effect size coefficient and the moderating role of the social origin variable were evaluated using the second version of CMA software.The results showed that the magnitude of the effect or coefficient of influence of social factors on social development is equal to 0.451, which according to Cohen's interpretive system, this amount is considered as an average upward effect. Also, considering social origin as a moderating variable, this coefficient is for those whose social origin is urban.The size of the effect in the random model is 0.419 and those whose social origin is rural, the size of the random effect is equal to 0.524, both social origins are significant at the level of 0.001 therefore, according to the size of the effect obtained for each of the geographical areas under discussion,it can be concluded that the impact of social factors in rural areas has been more effective. Also, in general, the size of the work in both social origins is 0.446.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-Analysis
  • Social Factors
  • Social Development
  • Urban and Rural Settlements
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1384). توسعه‌ی روستایی با تأکید بر جامعه‌ی روستایی ایران، تهران: نشر نی.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1388). جامعه­شناسی توسعه، نشر کیهان، چاپ هشتم.
اسمعیلی، علی؛ اسداللهی، عبدالرحیم و محسنی تبریزی، علیرضا (1396). "بررسی و مقایسه‌ی شاخص نوسازی و توسعه‌ی اجتماعی در کلان­شهرهای باکو و تبریز از نگاه شهروندان"، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 1.
بابازاده، وحید؛ زارع، بیژن و سبکتکین، قربانعلی (1396). "مطالعه‌ی ارتباط سرمایه‌ی اجتماعی و حقوق شهروندی با آگاهی از مفهوم توسعه‌ی پایدار و مؤلفه­های اجتماعی آن (مطالعه‌ی موردی: شهروندان مشکین شهری)"، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 3.
باتملی، ترور (2003). موسسات کشاورز محور برای توسعه‌ی کشاورزی فعالیت تعاونی­ها در امور اعتبار، عرضه و بازاریابی، ترجمه‌ی علی کمالی و همکاران، تهران، انتشارات روستا و توسعه، شماره‌ی 47.
بخارایی، احمد و شربتیان، محمدحسن (1393). "بررسی جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی کیفیت زندگی زنان"، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی هشتم، شماره‌ی 4.
بیگدلو، مهدی (1397). بررسی رابطه‌ی انسجام اجتماعی و توسعه‌ی انسانی پایدار در مناطق محروم (مورد مطالعه: شهرهای خاش، سراوان و سرباز استان سیستان و بلوچستان)، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 3.
پورافکاری، نصراله (1391). "نگرشی جامعه­شناختی بر سرمایه‌ی اجتماعی و توسعه‌ی پایدار در شوشتر"، فصلنامه‌ی تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال ششم، شماره‌ی 17.
تودارو، مایکل (1378). توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه‌ی غلامعلی فرجادی، نشر موسسسه‌ی عالی پژوهش در برنامه­ریزی و توسعه.
توسلی، غلامعباس (1374). نظریه­های جامعه­شناسی، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
جلایی­پور، حمیدرضا (1389). "ایران جامعه‌ی کژ مدرن"، مجله‌ی جامعه­شناسی ایران، دوره‌ی یازدهم، شماره‌ی 1، بهار.
خاک­پور، برات­علی و پیری، عیسی (1384). "آسیب­شناسی اجتماعی شهر و نقش سرمایه­های اجتماعی و کالبدی شهروندان در کاهش آن (دیدگاهی جغرافیایی)"، مجله‌ی علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دوم، شماره‌ی دوم، تابستان.
حسن­زاده، داوود و ایزدی جیزان، اصغر (1388). "بررسی جایگاه توسعه‌ی پایدار در اجتماعات روستایی ایران"، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 17.
حمدی، کریم؛ وظیفه­دوست، حسین و هنری جعفرپور، احمد (1388). "بررسی تأثیر تاریخی ـ فرهنگی بر توسعه‌ی پایدار شهری همدان"، پژوهش­نامه‌ی علوم اجتماعی، سال سوم، شماره‌ی اول.
حیدری، زهرا؛ رضوانی، محمدرضا و بدری، سید علی (1395). "تحلیل عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماع محلی در برنامه­ریزی توسعه‌ی گردشگری کشاورزی (مطالعه‌ی موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان تنکابن)"، فصلنامه‌ی دانشگاه گلستان، سال ششم، شماره‌ی 21.
درستی، امیرعلی؛ ادیبی سده، مهدی و ادهمی، عبدالرضا (1397). "تحلیل فرهنگی ـ اجتماعی نقش سرمایه‌ی اجتماعی بر توسعه‌ی پایدار شهری در استان اصفهان"، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 4.
دلاور، علی (1381). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: انتشارات ویرایش.
دیلینی، تی (1387). نظریه­های کلاسیک جامعه­شناسی، ترجمه‌ی بهرنگ صدیقی، وحید طلوعی، تهران، نشر نی، چاپ اول.
ربانی، رسول (1385). جامعه­شناسی شهری، ویرایش دوم، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان و انتشارات سمت.
ربیعی سروندی، نیما و صمدی فروشانی، مرضیه (1397). مطالعه و بررسی اثر مؤلفه‌های سرمایه‌ی اجتماعی بر توسعه‌ی پایدار (سازمان مورد مطالعه: صنعت نفت ایران)، دومین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در مدیریت و اقتصاد مقاومتی.
روستا، کوروش و سعداللهی، پوریا (1395). "بررسی جایگاه اقتصادی ـ اجتماعی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر رشد آن (مطالعه موردی: استان کرمانشاه)"، پژوهش­های اقتصاد روستا، سال سوم، شماره‌ی 6.
روشه، گی (1387). تغییرات اجتماعی، ترجمه‌ی منصور وثوقی، تهران، نشر نی، چاپ بیستم.
ریتزر، جرج (1388). نظریه‌ی جامعه­شناسی معاصر، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زاهدی، محمد جواد (1384). توسعه و نابرابری، تهران، انتشارات مازیار، چاپ چهارم.
زبیری، هدی و کریمی موغاری، زهرا (1392). "اثر انسجام اجتماعی بر توسعه‌ی اقتصادی (مطالعه‌ی بین کشوری با رویکرد داده­های تالویی)"، پژوهش­های رشد و توسعه‌ی اقتصادی، سال چهارم، شماره‌ی 14.
سام آرام، عزت­الله (1386). "بهره‌مندی روستاییان از مطبوعات و نقش آن در توسعه‌ی روستایی"، فصلنامه‌ی روستا و توسعه، سال 10، شماره‌ی 1.
سو، الوین (1380). تغییرات اجتماعی و توسعه، ترجمه‌ی محمود حبیبی مظاهری، تهران: انتشارات پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی.
صادقی، احمد و سعیدی اقدم، مهران (1393). "توسعه­نیافتگی اقتصاد ایران از دیدگاه خبرگان با استفاده از روش تلفیقی تصمیم­گیری آزمون و خطا و فرآیند تحلیل شبکه­ای فازی"، فصلنامه‌ی سیاست­گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، سال دوم، شماره‌ی 5.
صادقی ده­چشمه، ستار؛ پورافکاری، نصراله و ربانی، رسول (1387). بررسی جامعه‌شناختی موانع اجتماعی فرهنگی توسعه در شهرستان فارسان، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
صدر ارحامی، نفیسه (1392). "بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی فرهنگی در شهر اصفهان"، فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال هفتم، شماره‌ی 4.
ظهیری­نیا، مصطفی (1394). "جهت­گیری ارزشی و ارتباط آن با شاخص­های توسعه‌ی انسانی در شهر بندرعباس"، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 10، شماره‌ی 2.
عزیزی، ابوطالب و سیدیان هاشمی، سارا (1395). "بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی در شهر اصفهان"، فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شماره‌ی اول.
عنبری، موسی (1390). جامعه­شناسی توسعه: از اقتصاد تا فرهنگ، تهران: انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
قاضی طباطبایی، محمد و ودادهیر، سعید (1389)، فراتحلیل در پژوهش­های اجتماعی و رفتاری، تهران: جامعه­شناسان.
کلانتری، خلیل (1377). "مفهوم و معیارهای توسعه‌ی اجتماعی"، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره‌ی 132-131، مرداد و شهریور.
مکیان، سید نظام­الدین و بی­باک، مژده (1394). "تأثیر حکمرانی خوب بر توسعه‌ی انسانی، یک تحلیل بین کشوری"، فصلنامه‌ی مدلسازی اقتصادی، دوره‌ی 9، شماره‌ی 2.
مهدوی، مسعود؛ علیائی، محمد صادق و ایل­بیگی، نوشین (1388). "نقش عوامل اقتصادی ـ اجتماعی در توسعه­نیافتگی روستایی"، مجله‌ی جامعه­شناسی معاصر، سال اول، شماره‌ی 4.
مورج، مریم؛ پورآتشی، مهتاب؛ آخوند زردینی، میرزارضا و سوختانلو، مجتبی (1393). "بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردمی در طرح­های عمران روستایی"، تحقیقات اقتصاد و توسعه‌ی کشاورزی ایران، دوره‌ی 45، شماره‌ی 3.
ـ هزارجریبی، جعفر و نجفی، ملک­محمد (1391). "بررسی جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی گردشگری در ایران (با رویکرد جذب گردشگران خارجی)"، جفرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 23، شماره‌ی 3.
 
Constantini, V. & Monni, S. (2008). “Environment, human development and economic growth”, Ecological Economics, Vol. 64, No.4, pp 867-880.
Easterly, W. (2007). “Inequality does cause underdevelopment”, Journal of Development Economics, vol 84, pp 755–776.
François, P. (2002). Social Capital and Economic Development, Rutledge, First Published.
Parsons and Smelser (1984). Economy and society, A Study in Integration of Economic and Social Theory, Rutledge and Kegan Paul.
Tetty, Christian (2005). Urbanization in Relation to Socio-Economic Development PH.D thesis, university of Arkon.
UNCRD (1988). “Regional  Development  Dialogue”, International journal publishing high quality, Vol. 7. No. 1., P: 31-32.