نگرش نخبگان علمی به آینده شغلی در ایران و تأثیر آن بر تمایل به مهاجرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نخبگان علمی بنیان‌های توسعه‌ی جوامع هستند. پیامد کم‌توجهی به آنان بحران ضریب هوشی و لطمه به فرآیند توسعه در ابعاد گوناگون است. هدف اصلی نوشتار حاضر نیز بررسی نگرش نخبگان علمی به آینده‌ی شغلی در ایران و تأثیر آن بر تمایل به مهاجرت است. روش تحقیق، پیمایش و جامعه‌ی آماری شامل دانشجویان نخبه دانشگاه فردوسی مشهد بود. نمونه‌ی تحقیق طبق روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی شده با انتساب اپتیموم انتخاب شد. داده‎ها با استفاده از پرسشنامه‌ی محقق ساخت گردآوری و با نرم‌افزارهای SPSS و AMOS توصیف و تحلیل شدند. روایی و پایایی ابزار به ترتیب بنابر روایی صوری و ضریب آلفای کرونباخ (74/0) تعیین شدند. نتایج نشان داد که نگرش دانشجویان نخبه به آینده‌ی شغلی در ایران منفی است و شدت این نگرش در بین دانشجویان پسر بیشتر است. ابعاد نگرش به آینده‌ی شغلی (ارضاء نیازهای مادی، معنوی، روحی ـ روانی و تناسب شغل با رشته‌ی تحصیلی) و سابقه‌ی مهاجرت تأثیر مستقیم و معناداری بر تمایل به مهاجرت دارند. بعد ارضای نیازهای مادی از طریق اثرگذاری بر دو بعد ارضای نیازهای معنوی و روحی ـ روانی نیز تأثیر غیر مستقیم و معناداری بر تمایل به مهاجرت دارد؛ حال‎ آنکه جنسیت تأثیر معناداری بر تمایل به مهاجرت ندارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Scientific Elites’ Attitude to Future Career in Iran and Its Effect on Tendency to Migration

نویسندگان [English]

  • mahsa sadeghinezhad 1
  • mohammad mazloum khorasani 2
1 Ferdowsi University of Mashhad
2
چکیده [English]

The scientific elites are bases of development of societies. The results of less attention to them are coefficient of intelligence crisis and damage to development process in different aspects. Purpose of this paper is investigation of scientific elites’ attitude to future career in Iran and its effect on tendency to migration. Research method is survey and universe was elite students of ferdowsi university of Mashhad and research sample was selected with method of stratified sampling with optimum allocation. Data was collected with questionnaire and analyzed with Spss and Amos softwares. Validity and reliability of questionnaire is determined via face validity and coefficient of Cronbach’s alpha (0.74). The results show that elite students’ attitude to future career in Iran was negative and this attitude was more intense in men. Dimensions of attitude to future career (i.e., satisfying material, intellectual, spiritual needs and proportion of job with field) and experience of migration have direct and significant effect on tendency to migration. Dimension of satisfying material needs via affecting two dimension of satisfying intellectual, spiritual needs has indirect and significant effect on tendency to migration. While, gender doesn’t have any significant effect on it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge Elites
  • Scientific Elites
  • Elite Student
  • Future Career
  • Tendency to Migration
ازکیا، مصطفی و پارتازیان، کامبیز (1390). "بررسی نسبت تمایل ایرانیان در مهاجرت به دبی و تمایل آنان برای اقامت در این امیرنشین (طی سال‌های 1389-1379)"، مجله­ی مطالعات توسعه­ی اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره­ی اول.##
اعظم آزاده، منصوره و دهقان دهنوی، آزاده (1388). "اشتغال دانشجویان: رابطه­ی بین شبکه­ی روابط اجتماعی و وضعیت شغلی"، فصلنامه­ی مسائل اجتماعی ایران، دوره­ی شانزدهم، شماره­ی 63. ##
پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی، حسین (1382). نظریه‌های شهر و پیرامون آن، تهران، انتشارات سمت. ##
جانمردی، مهوش (1386). "مطالعه­ی جامعه­شناختی پدیده­ی مهاجرت نخبگان در ایران از سال 1332تا 1385 (مورد مطالعه: سقز در استان کردستان)"، پیک نور، دوره­ی هفتم، شماره­ی 3. ##
حاجی یوسفی، امیرمحمد و بهمرد، سمیه (1385). "چرایی مهاجرت نخبگان از ایران پس از پایان جنگ تحمیلی"، پژوهشنامه­ی علوم سیاسی، شماره­ی 4. ##
حدادگر، آرش؛ ادیبی، پیمان؛ هادی­زاده، فاطمه‌؛ منجمی، علیرضا؛ افتخاری، حسین؛    حق­جوی جوانمرد، شقایق؛ حسن­زاده، غلامرضا؛ کرباسی، مجتبی؛ پاسالار، پروین و ناجی همایون (1389). "برگزاری اولین المپیاد علمی ‌دانشجویان علوم پزشکی کشور: گزارش یک تجربه"، مجله­ی ایرانی آموزش در علوم پزشکی (ویژه­نامه­ی توسعه­ی آموزش)، دوره­ی دهم، شماره­ی 5. ##
جانعلی­زاده چوب­بستی، حیدر؛ علیوردی­نیا اکبر و پورقاضی، شیوا (1393). "بررسی جامعه­شناختی تمایل به برون­کوچی نخبگان علمی"، راهبرد فرهنگ، شماره­ی 25. ##
رضی، داوود (1381). "سنجش نگرش دانشجویان به آینده­ی شغلی خود با توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر آن در دانشگاه مازندران"، مجله­ی علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان (ویژه­نامه علوم تربیتی و روان­شناسی). ##
شاه­آبادی، ابوالفضل؛ سپهردوست، حمید و چامه­بزرگی، آمنه (1392). "تأثیر سرمایه­ی انسانی بر نوآوری کشورهای منتخب سازمان توسعه­ی همکاری اسلامی"، فصلنامه­ی پژوهشنامه­ی بازرگانی، شماره­ی 70. ##
شولتز، دوان (1378). نظریه‌های شخصیت، ترجمه یوسف کرمی ‌و دیگران، تهران، انتشارات ارس باران. ##
شهرام­نیا، امیرمسعود و اسکندری، مجید (1388). "ابعاد، ریشه‌ها و پیامدهای فرار مغزها از پیرامون به مرکز (مطالعه­ی موردی: ایران)"، نشریه­ی رهاورد، شماره­ی 24. ##
طالبی زیدی، عباسعلی و رضایی، جمشید (1388). "بررسی علل مهاجرت نخبگان دانشگاهی از مازندران طی سال‌های 1380-1370"، فصلنامه­ی مدیریت، دوره­ی ششم، شماره­ی 16. ##
عیوضی، محمدرحیم (1383). "نقش نخبگان در توسعه­ی علمی ‌کشور"، نشریه­ی  اندیشه­ی انقلاب اسلامی، شماره­ی 11 و 12. ##
فرتوک­زاده، حمیدرضا و اشراقی، حسن (1388). "مدل­سازی دینامیکی پدیده­ی مهاجرت نخبگان و نقش نظام آموزش عالی در آن"، فصلنامه­ی پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، شماره­ی 50. ##
قانعی­راد، محمدامین (1387). "مشارکت گفتگویی در شبکه­ی نخبگان دانش"، نشریه­ی علوم اجتماعی آیین، شماره­ی 16. ##
مازلو، آبراهام (1367). انگیزش و شخصیت، ترجمه­ی احمد رضوانی، انتشارات آستان قدس رضوی. ##
منصورفر، کریم (1387). روش‌های آماری، مؤسسه­ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ##
 
Adams, Jr., & Richard, H. (2003). International Migration, Remittances and the Brain Drain: A Study of 24 Labor Exporting Countries, World Bank, Development Research Group, Working Paper Series, June. ##
Bang, J. T., & Mitra, M. (2011). “Brain Drain and Institutions of Governmence: Educational Attainment of Immigrants to the US 1988-1998”, Economic Systems. 35(3): 335-354. ##
Eicher, T., & Garsia-Penalosa, C. (2008). “Endogenous Strength of Intellectual Property Rights: Implications for Economic Development and Growth”, European Economic Review, 52 (2): 237-258. ##
Hagsrrom, W. Q. (1975). The Scientific Community, London and Amsterdam: Fefer and Simons. ##
Lewer, J., & Van den berg, H. (2008). “A Gravity Model of Immigration”, Economics Letters, 99(1): 164-167. ##
Ribeiro, J. S., Conceição, C., Pereira, J., Leone, C., Mendonça, P., Temido, M., Vieira, C. P., & Dussault, G. (2013). "Health Professionals Moving to … and from Portugal", Health Policy, In Press. ##
Saxenian, A. (1999). Brain drain or brain circulation, Modern Asia Series, Harvard University, Asia center. ##