بررسی و مقایسه شاخص نوسازی و توسعه اجتماعی در کلانشهرهای باکو و تبریز از نگاه شهروندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی توسعه دانشگاه جامع علمی کاربردی تهران

2 استادیار گروه سلامت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

3 استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

این تحقیق در یک دوره‏ ی یک‏ساله در صدد بررسی تطبیقی شاخص‏ های توسعه‏ ی اجتماعی و مفهوم نوسازی در دو کلانشهر تبریز و باکو می‏باشد. چارچوب نظری این مطالعه نظریه‏ی توسعه و نوسازی با تأکید بر نظریه‏های اجتماعی و فرهنگی نوسازی در دیدگاه مک‏کلِلند، هیگن و راجرز است. روش این پژوهش از نوع توصیفی و پیمایشی و جامعه‏ی آماری تحقیق حاضر افراد بالای 15 ساله دو شهر باکو در جمهوری آذربایجان و تبریز در ایران در سال 1394 بود که 876 نفر با نمونه‏گیری سهمیه‏ای انتخاب گردید. ابزار 53 سؤالی گردآوری اطلاعات محقق‏ساخته و درجه‏ی اعتبار آن بالای 80/0 بدست آمد. نتایج نشان‏دهنده‏ی تفاوت معنادار بین دو کلانشهر در تمام شاخص‏های بررسی است. بیشترین متغیر اثرگذار بر شاخص نوسازی و توسعه در جامعه‏ی شهری تبریز به ترتیب حس مالکیت بر فضای شهری و اعتماد و تعلق اجتماعی (با ضریب بتای 769/0 و 843/0) و در جامعه‏ی باکو به ترتیب پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی و جنسیت (با ضریب بتای 819/0 و 721/0) است. عوامل فرهنگی و اجتماعی در هر جامعه با ارزش‏ها و ایده‌آل‌های اجتماعی همراه است که اساس و بنیان توسعه را تشکیل می‌دهد. توسعه‏ی اجتماعی و نوسازی می‏بایست جزو سیاست‏های کلان سیاست‏گذاران توسعه‏ی هر دو کلانشهر تبریز و باکو باشد. در پایان هفت راهکار توسعه‏ ای نیز پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of Modernity & Social Development between Baku & Tabriz Metropolitan Dwellers

نویسندگان [English]

  • ali esmaeili 1
  • abdolrahim asadollahi 2
  • alireza mohseni tabrizi 3
1 PhD Candidate for Social Development, Dept. of Social Studies, University of Applied Sciences & Technology, Shahr-e-Ziba Ave, 43400, Tehran, Iran
2
3
چکیده [English]

The study was aimed to comparing two metropolitans of Baku and Tabriz regarding social development and modernity during a year. The social theory of modernity approach of McClelland, Rogers and Hygiene was employed as theoretical framework. In descriptive method, about 876 urban dwellers that are 15 years of age and above was sampled via ratio sampling method from Baku of Azerbaijan Republic and Tabriz of Iran in 2015. The MSDQ item was obtained with Cronbach’s alpha r≥80 in validity. The findings stated to the significant different between two metropolitans in all scales. The most effective variable were authority on urban sphere and social belongings (B=.843 & .769) in Tabriz and in Baku were SES and gender (B=.819 & .721). Values and norms are accompanied to social matters which are fundamentals of development. Modernity and social development have to be in policy making in developing strategies in both metropolitans. About seven developmental recommends were suggested as the end.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparing
  • Baku & Tabriz
  • Metropolitan Dwellers
  • modernity
  • Social Development
اسداللهی، عبدالرحیم؛ حسین‏زاده، علی‏حسین؛ محسنی‏تبریزی، علیرضا و نبوی، سید عبدالحسین (1392). "سبک زندگی شهری و مشارکت اجتماعی شهروندان سالمند اهوازی؛ یک پیمایش منطقه­ای"، جامعه­شناسی کاربردی، ۲۴ (۱). ##
بشیریه، حسین (1392). موانع توسعه‏ی سیاسی در ایران امروز، تهران: انتشارات گام نو. ##
بی­نا (1384). "بررسی عوامل مؤثر در مشارکت فرهنگی در هلند"، ترجمه‏ی مونا مشهدی رجبی، مجله‏ی فرهنگ و پژوهش، شماره‏ی 149. ##
بیرو، آلن، (1393). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه‏ی باقر ساروخانی، تهران: نشر کیهان. ##
پیشه­ور، احمد (1384). "جامعه­شناسی سیاسی"، تهران: انتشارات دوران. ##
تقوی­طلب، ایوب و اسماعیلی، شهروز (1390). نحوه‏ی جلب مشارکت روستائیان شهرستان کوثر در اجرا و نگهداری پروژه­های آبخیزداری، اردبیل: گروه تحقیقات و بررسی مسائل روستائی جهاد سازندگی استان اردبیل. ##
توسلی، غلامعباس (1390). مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه‏ی آنومیک، تهران: مؤسسه‏ی چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. ##
حامد مقدم، احمد (1370). مشارکت و توسعه‏ی روستایی در کتاب سمینار ملی جامعه‏شناسی توسعه (مجموعه مقالات)، جلد دوم، تهران: انتشارات سمت. ##
دال، رابرت آلن (1394. تجزیه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه‏ی حسین مظفریان، تهران. ##
درّی نوگورانی، حسین (1369). مفهوم مشارکت، پایان­نامه‏ی کارشناسی ارشد جامعه‏شناسی، تهران: دانشگاه امام صادق. ##
رایت، سوزان (1376). "مشارکت و توسعه: ایده­ها و تجارب"، مجله‏ی علمی جهاد، شماره‏ی 195. ##
رسول­زاده، بهزاد و فروزنده، صبحانعلی (1380). بررسی علل کاهش مشارکت مردم استان اردبیل در هشتمین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری، اردبیل: روابط عمومی استانداری اردبیل. ##
رضایی، عبدالعلی (1375). "مشارکت اجتماعی هدف یا ابزار توسعه"، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره‏ی 110. ##
روشنفکر، پیام و ذکایی، محمد سعید (1385). "جوانان، سرمایه‏ی اجتماعی و رفتارهای داوطلبانه"، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، شماره‏ی 23، سال ششم.  ##
روشه، گی (1393). تغییرات اجتماعی، منصور وثوقی، تهران: انتشارات کیهان. ##
ریتزر، جورج (1391). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه‏ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی. ##
ساروخانی، باق (1391). دایره­المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان. ##
سپهری، حسین (1383). "پیشنیاز و موانع مشارکت، عوامل زمینه­ساز"، فصلنامه‏ی فرهنگ مشارکت، تهران: معاونت مشارکت مردمی مدارس غیر انتفاعی وزارت آموزش و پرورش، شماره‏ی 5. ##
سعادت، رحمان (1385). تخمین سطح و توزیع سرمایه‏ی اجتماعی استان­ها، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، شماره‏ی 23، سال ششم. ##
سیف­زاده، حسن (1374). نظریه­های مختلف درباره‏ی راه­های گوناگون نوسازی و دگرگونی­های سیاسی، تهران: انتشارات قومس. ##
عفتی، محمد (1381). بررسی عوامل مؤثر در مشارکت روستائیان در طرح­های توسعه‏ی روستایی، پایان­نامه‏ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی. ##
علوی­تبار، علیرضا (1389). بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره‏ی امور شهرها، تهران: انتشارات سازمان شهرداری­های کشور. ##
علی­خواه، فردین (1385). اندیشه­های یورگن هابرماس، دانشکده‏ی علوم انسانی و اجتماعی، پایان­نامه‏ی لیسانس جامعه­شناسی، تبریز: دانشگاه تبریز. ##
فرهادی، مرتضی (1393). فرهنگ یاریگری در ایران (درآمدی بر مردم­شناسی و جامعه­شناسی تعاون)، تهران: نشر دانشگاهی. ##
قوام، عبدالعلی (1393). نقد نظریه­های نوسازی و توسعه‏ی سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. ##
کلانتری، حمید (1382). بررسی عوامل مؤثر در مشارکت روستائیان، پایان­نامه‏ی کارشناسی ارشد، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی. ##
کلدی، علیرضا (1390). بررسی نگرش شهروندان از مشارکت در مدیریت شهری؛ مطالعه‏ای در منطقه‏ی 7 تهران، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. ##
گیدنز، آنتونی (1394). جامعه­شناسی، ترجمه‏ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی. ##
لهسایی­زاده، عبدالعلی (1393). بحران محیط زیست و توسعه‏ی همه­جانبه و پایدار در کتاب مسائل اجتماعی ایران (مجموعه مقالات)، انجمن جامعه­شناسی ایران، تهران: نشر آگه. ##
محسنی تبریزی، علیرضا (1385). "بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه‏ی ملی، بررسی رابطه‏ی میان بیگانگی و مشارکت اجتماعی ـ سیاسی"، فصلنامه‏ی تحقیقات فرهنگی، شماره‏ی 1.  ##
محسنی، منوچهر (1384)، بررسی زمینه­های مشارکت روستائیان و ارتباط آن با ترویج کشاورزی، تهران: معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی. ##
مسعودنیا، ابراهیم (1380). "تبیین جامعه­شناختی بی­تفاوتی شهروندان در حیات اجتماعی و سیاسی"، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال پانزدهم، شماره‏ی 12-11، مرداد و شهریور. ##
ملک­پور، علی (1391)، تعارض فرهنگی دولت و مردم در ایران، تهران: انتشارات آزاد اندیشان. ##
هانتیگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه‏ی محسن ثلاثی، تهران: نشر علم. ##
هریسون، دیوید (1386). جامعه­شناسی نوسازی و توسعه، ترجمه‏ی علیرضا کلدی، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران. ##
ودادهیر، ابوعلی و داوری، تقی (1387). بررسی گرایشات شغلی، تحصیلی و اجتماعی جوانان و نوجوانان در اردبیل، اردبیل: روابط عمومی استانداری. ##
وینر، مایرون (1383). نوسازی جامعه، ترجمه‏ی رحمت­اله مراغه­ای، تهران: شرکت سهامی کتب جیبی. ##