مطالعه تطبیقی اثر فضای مجازی بر ارزش‌ها (با تأکید بر اثر میراث اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور

چکیده

گسترش فزاینده‏ی فناوری­های اطلاعات و ارتباطات و شکل­گیری "جامعه‏ی شبکه­ای" منجر به تحول و دگرگونی ارزش­های فرهنگی در اغلب جوامع معاصر شده است که بارزترین مثال آن رشد ارزش­های سکولار ـ عقلانی و ارزش­های ابراز وجود یا رهاینده است. این مطالعه در صدد است تا با بررسی این فرایند، اثر میراث سنتی را در رابطه با فضای مجازی و ارزش‏های فرهنگی در چند کشور اسلامی واکاوی نماید. دیدگاه­های نظری متفاوتی در رابطه با فضای مجازی و ارزش­های فرهنگی قابل دسته­بندی است: نخست دسته­ای که بر همگرایی ارزش­ها و فرهنگ­ها در جهان عقیده تأکید می­کنند؛ گروه دوم بر اهمیت ارزش­های فرهنگی و ماندگاری کامل آن در جوامع مختلف تأکید دارند و گروه سوم بر امتزاج و ترکیب ارزش­های سنتی و مدرن در جوامع جدید اذعان دارند. اخیراً نظریه­ای تحت عنوان "دیواره‏های آتشین" بر اهمیت موانع فرهنگی ـ اقتصادی در تغییر و جایگزینی ارزش­ها تأکید دارد. بر این اساس، تغییرات جامعه­ی ایران در مقایسه با سایر نقاط نشان می­دهد که چنین موانعی نیز در اثرگذاری فضای مجازی بر تغییرات ارزشی در جامعه­ی ایرانی نقش کاملاً برجسته­ ای دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Impact of Cyberspace on Values (With Emphasis on the Islamic Heritage)

نویسنده [English]

  • Yaghou Ahmadi
چکیده [English]

The increasing development of information and communication technologies and the formation of "networked society" led to the transformation of cultural values in contemporary societies that the most obvious example is the growth of secular-rational values and the values of self-expression or liberating. This study wants to investigate this process and by that analyze the effect of traditional heritage and cultural values in relation to cyberspace in some Islamic countries. This theoretical study shows that there are different theoretical perspectives in relation to cyberspace and cultural values: First, those are believe that entering technology led to disappeared of tradition values and emerge of new values. This is a unite process in the world. The second group emphasize on the importance of cultural values in different societies and resistance and even intensification. The third groups believe that the increasing developments in globalization and communication technology we witness combining traditional and modern values in modern society. A recent theory called the "firewalls" emphasis on the importance of economic and cultural barriers to change and replace the values. Accordingly, based on the theory firewalls, changes in Iran society in comparison with the rest of society shows that such barriers in cyberspace has prominent impact on changes in the value of Iran's society. Method of this study is a secondary analysis using data from the World Values Survey for Islamic countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Heritage
  • Cyberspace
  • Network Society
  • Secular-rational Values
  • Self-Expression Values
احمدی، عزت­الله؛ عدلی­پور، صمد؛ میرمحمدتبار، سید احمد و ابوترابی، فاطمه (1394). "تأثیر شبکه­ی اجتماعی فیس‌بوک بر ارزش‌های خانوادگی دانش‌آموزان مقطع متوسطه­ی شهر تبریز"، فصلنامه­ی توسعه اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره­ی 9، شماره­ی 4.##
تافلر، آلوین (1377). جابه­جایی در قدرت، شهین­دخت خوارزمی، چاپ هفتم، تهران، نشر سیمرغ. ##
تامیلسون، جان (1381). جهانی­شدن و فرهنگ، ترجمه‏ی محسن حکیمی، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی. ##
رجائی، فرهنگ (1380). پدیده‏ی جهانی­شدن، وضعیت بشری و تمدن اطلاعاتی، ترجمه‏ی عبدالحسین آذرنگ، تهران، انتشارات آگاه. ##
ریتزر، جرج و جی گودمن، داگلاس(1390) نظریه‏ی جامعه­شناسی مدرن، تهران، انتشارات جامعه­شناسان. ##
عدلی­پور، صمد و خاکسار، فائزه (1391). "شبکه­های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تأکید بر بحران هویت ایرانی)"، فصلنامه‏ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره‏ی 1، شماره‏ی 4. ##
عدلی­پور، صمد؛ قاسمی، وحید و میرمحمدتبار، سید احمد (1393). "تأثیر شبکه‏ی اجتماعی فیسبوک بر هویت فرهنگی جوانان شهر اصفهان"، فصلنامه‏ی تحقیقات فرهنگی ایران، دوره‏ی 7، شماره‏ی 1. ##
فرقانی، محمد مهدی (1382). "جامعه‏ی اطلاعات جهانی و گذر از الگوی حاکم"، فصلنامه­ی مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط­جمعی (رسانه)، سال چهاردهم، شماره‏ی 35. ##
کاستلز، مانوئل (1381). عصر اطلاعات: ظهور جامعه‏ی شبکه­ای، ترجمه‏ی علی پایا، جلد اول: تهران: طرح نو. ##
کفاشی، مجید (1388). "بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش­های خانواده"، فصلنامه‏ی پژوهش اجتماعی، سال دوم، شماره‏ی 3. ##
گل­محمدی، احمد (1380). "جهانی­شدن و بحران هویت"، فصلنامه‏ی ملی سال سوم، شماره‏ی 10. ##
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه­ی ناصر موفقیان، تهران: نشر نی. ##
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه­شناسی، ترجمه­ی حسن چاووشیان، تهران نشر نی. ##
مهدی­زاده، شراره و عنبرین، زینب (1388). "بررسی رابطه‏ی میزان و نحوه‏ی استفاده از اینترنت و هویت فرهنگی جوانان"، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره‏ی 177. ##
مهدی­زاده، محمد (1391). رسانه­ها و بازنمایی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها. ##
نیازی، احمد (1388). بررسی عوامل مؤثر بر شکل­گیری هویت اجتماعی مدرن ـ سنتی دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، اهواز. ##
 
Amber, H. (2005). Preserving Cultural Identity in the 10st Century: Challenges to the Emirati Youth, Department of Psychology, UAE University. ##
Brown, T. (1999). “Challenging globalization as discourse and phenomenon”, International Journal of Lifelong Education, 18(1), 3-17. ##
Cheng, Y. C. (2000). “A CMI-Triplization Paradigm for Reforming Education in the New Millennium”, International Journal of Educational Management, 14(4), 156-174. ##
Dinesh, Bhugra et al. (1999). “Cultural Identity and Its Measurement: A questionnaire for Asians”, International Review of Psychiatry, 00, 1 /, 773. ##
Giddens, A. (1999). Runaway World: How Globalization is Reshaping Our Lives, London, and Profile Books. ##
Herbert J. Schiller. (1973). Communication and Cultural Domination. White Plains, NY: International Arts and Sciences Press. ##
Inglehart, R., Pippa, N. (2009). Cosmopolitan Communications (Cultural Diversity in a Globalized) World, published in the United States of America by Cambridge University Press, New York. ##
Kupper, A. and Jessice Kupper, F. (1996). Social science Encyclopedia 2 and Edition 1996, Rutledge London. ##
Timms, D. (2002). Identity, local community and the internet", University of Striling, www.e.uni/minerva/pdf/identity. ##
Moll, M. (1989). “No more teachers, no more schools: Information technology and the "deschooled" society”, Technology in Society 20: 357-369. ##
North, D. (1982). Structure and Change in Economic History, New York: Norton. ##
Perelman, L. J. (1992). School’s out: Hyperlearning, the new technology and the end of education. New York: William Morrow and Company. ##
Ritzer, G. (2008). Sociological Theory, New York, McGraw-Hill, Seventh Edition. ##
UNESCO (2001). Universal Declaration on Cultural Diversity. UNESCO, Paris. ##
Waters, M. (1995). Globalization, London: Routledge. ##